Documentair

Hieronder staan samenvattingen van mijn documentaires, links naar uitgebreidere verhalen en terugluisterlinkjes.

Wat Blijft – Omroep Human en NPO Radio 1

Wat blijft als we er niet meer zijn? Welke inspiratie kunnen we halen uit de levensverhalen van anderen? Oorspronkelijk is ‘Wat Blijft‘ als podcast opgezet als een bibliotheek van levensverhalen over mensen die er niet meer zijn. Vanuit het humanistische idee dat er geen hiernamaals is, vragen we ons af: wat blijft er van deze levens? Wat kunnen we van deze mensen leren – het levert inspirerende, mooie en vaak ook grappige verhalen op.

Wat Blijft is door het succes ook een radioprogramma geworden met Lara Billie Rense op NPO Radio 1, dat je wekelijks in de nacht van zondag op maandag kan horen. De biografische documentaires worden als podcast gepubliceerd én op NPO Radio 1 uitgezonden.

Ik ben trots en vereerd maker te zijn van het eerste uur. Voor Wat Blijft mocht ik me in een flink aantal levensverhalen verdiepen, wat bijzondere documentaires heeft opgeleverd. De hele serie is een aanrader uiteraard, maar mijn verhalen vind je verzameld in deze playlist:

Van mijn hand verschenen biografische documentaires over:

  • Dirigent Bernard Haitink
  • Klokkenluider Frits Veerman
  • Socioloog Gert Hekma
  • Fotograaf Erwin Olaf
  • Acteur en toneelschrijver Helmert Woudenberg
  • Weerman en media-ondernemer Piet Paulusma
  • Presentator Karel van de Graaf
  • Journalist en publicist Marc Chavannes
  • Primatoloog Frans de Waal (in de serie Grote Geesten)
  • Kinderboekenschrijver Tonke Dragt (kort portret in eindejaarsaflevering)
  • Schrijver Gerard Reve (in de serie Grote Geesten)
  • Natuurkundige Marie Curie (in de serie Grote Geesten)
  • Psychiater Sigmund Freud (in de serie Grote Geesten)
  • Homo universalis Leonardo da Vinci (in de serie Grote Geesten)

‘100 jaar Matthäus’ podcastserie voor NPO Radio 4

Voor de podcastserie Het Verhaal van NPO Radio 4 maakte ik een serie van vijf afleveringen over het eeuwfeest van de Nederlandse Bachvereniging.

De Nederlandse Bachvereniging bestaat 100 jaar. Als 100 jaar geleden is bedacht dat je de Matthäus-Passion wil uitvoeren zoals Bach het heeft bedoeld, en je musici hebben zich de laatste veertig jaar gespecialiseerd in de muziek van Bach, dan is er onderhand wel een definitieve, perfecte Matthäus-Passion, toch? Over die vraag gaat de podcast 100 Jaar Matthäus.

Het barokorkest van de Nederlandse Bachvereniging in 2020 – foto: Nederlandse Bachvereniging

In deze serie kom je meer te weten over de geschiedenis van de Nederlandse Bachvereniging en hoor je meer over die grote, niet te vermijden Matthäus-Passion en de Nederlandse uitvoeringstraditie. 

Podcastmaker Botte Jellema gaat met Marloes Biermans, artistiek medewerker bij de Nederlandse Bachvereniging, op onderzoek uit. Ze gaan op bezoek bij: Jos van Veldhoven, meer dan 35 jaar dirigent van de Nederlandse Bachvereniging; Shunske Sato, concertmeester en artistiek leider van de Bachvereniging; Leo van Doeselaar, organist met wortels in de Bachvereniging sinds 1981; Tom Huizinga, die jarenlang tenor was in het koor van de Bachvereniging; Femke Huizinga, Toms dochter en altvioliste bij de Bachvereniging; en Marten Root, fluitist van de Bachvereniging. Marloes leidt Botte rond in de Grote Kerk in Naarden.

De serie is te vinden in de podcast Het Verhaal, te beluisteren in Apple Podcasts, Google Podcasts, op Spotify, en op de site van NPO Radio 4. Gepubliceerd in april 2022.

‘Sweelinck Nu’ podcastserie voor NPO Radio 4

In oktober 2021 is het vierhonderd jaar geleden dat de Nederlandse componist Jan Pieterszoon Sweelinck overleed. Voor de NTR en NPO Radio 4 maakte ik een vijfdelige podcastserie over deze grote en wereldwijd geëerde componist. Sweelinck’s invloed op de Westerse klassieke muziek is groot, en bereikte Bach via de Noord-Duitse Orgelschool. Hij stond ooit op het briefje van vijfentwintig gulden en het Amsterdamse conservatorium was naar hem vernoemd. Maar Sweelinck is misschien wel de minst bekende Bekende Nederlander – dus wat is Sweelinck Nu?

Te luisteren als de eerste afleveringen van de podcast ‘Het Verhaal‘, en op de site van NPO Radio 4. Gepubliceerd in oktober 2021.

‘Fryslân Regenboogprovincie’ voor RadioDoc (DOCS) van NPO Radio 1

2020 was een rampjaar. Toen ik werd gevraagd of ik een bijdrage kon leveren aan de laatste RadioDoc op NPO Radio 1, zei ik: misschien is het een goed idee om iets te maken over iets dat dit jaar wél is gelukt. Ik had op dat moment net de televisiedocumentaire Rainbow Warrior van Omrop Fryslân gezien. Daarin wordt Sipke-Jan Bousema gevolgd bij zijn strijd om van Fryslân een regenboogprovincie te maken. Dat moet een goed verhaal zijn. Toch? meer >>

Te beluisteren in de laatste aflevering van RadioDoc, hier op Spotify. Gepubliceerd in december 2020.

‘Hand in Hand – Ronnie en Jasper’ voor VPRO RadioDoc

Twee jaar hiervoor, april 2017, werden Ronnie en Jasper op een brug in Arnhem in elkaar geslagen. Ze liepen er hand in hand, en er is gescholden met ‘vieze flikker’ en andere homofobe woorden. Het was anti-homogeweld. Brede maatschappelijke verontwaardiging volgde en mannen gingen massaal hand in hand op de foto op sociale media. Wat is er na twee jaar van rechtszaken nog over van deze verontwaardiging?

Gepubliceerd in juni 2019. Meer >>

En verder terug…

Nathan voor VPRO RadioDoc – Nathan is een student uit Den Haag, over wie ik voor RadioDoc een portret maakte. Het is een verhaal over een jong leven dat een slechte start had, over je verhouden tot anderen, en over leven en dood. Gepubliceerd in maart 2018. Meer >>
Als ze maar van me af blijven voor VPRO RadioDoc – Hoe is het gesteld met de homo-emancipatie in Nederland? De vraag drong zich meer en meer op aan mij. Zeker toen Ronnie en Jasper begin april 2017 in elkaar werden geslagen in Arnhem, omdat ze hand in hand liepen. Het zoveelste geval van anti-homogeweld. Het geeft een onveilig gevoel, en het is lastig te rijmen met het feit dat Nederland al jaren bovenaan staat in de lijstjes over homoacceptatie. Gepubliceerd in april 2017. Meer >>
Vier jaar Vogelaar voor NTR RadioDoc – Ik woon in de Indische buurt in Amsterdam, een van de Vogelaarwijken. Vernoemd naar minister Vogelaar die in 2007 het plan lanceerde om van veertig probleemwijken binnen acht jaar veertig prachtwijken te maken. We zijn vier jaar verder, halverwege. De wijkaanpak wordt momenteel getoetst door de overheid, binnenkort verschijnt het commissierapport. Ik ga alvast op pad in mijn eigen buurt. Gepubliceerd in februari 2011. Meer >>
Broadcaster voor VPRO De Avonden & RadioDoc – Naar New York vliegen, afspreken met een vriendin van Jeff Buckley en vervolgens op zijn gitaar mogen spelen. Deze droom kwam voor mij uit. Niet eerder kreeg iemand toegang tot dat instrument van de inmiddels elf jaar geleden overleden singer/songwriter. Voor het VPRO-radioprogramma De Avonden maakte ik een documentaire over het gitaarmodel Fender Telecaster. Jeff Buckley is een van de bekendste bespelers van dit model gitaar. Deze documentaire is ook uitgezonden in Holland Doc op Radio 1. Gepubliceerd in mei 2008. Meer >>
De Bijlmertapes voor VPRO RadioDoc – Op 4 oktober 1992, vijfentwintig jaar geleden, stortte er een Boeing van El Al neer in de Amsterdamse Bijlmer. Ik ontving kort geleden een belangwekkend mailtje van een medewerker van Stadsarchief Amsterdam: “Onlangs kregen wij hier een nieuw deel politiearchief binnen. Het gaat om alle mobilofoonverkeer van de politie tijdens de Bijlmerramp en alle telefoontjes die binnenkwamen”. Dit was het begin van een speurtocht. Gepubliceerd in september 2017. Meer >>
Portret van Pim de Kuijer voor VPRO RadioDoc – In juli 2017 was het drie jaar geleden dat Pim de Kuijer om het leven kwam als inzittende van MH17. Dit is een portret van Pim de Kuijer, in samenwerking met de mensen achter de Pim de Kuijer Lezing en Echt Gebeurd (Toomler). Hier terug te luisteren (10 min).
Spizzichino bekkens voor VPRO De Avonden. – Bekkens. Op het oog zijn het zulke simpele stalen schijven. Maar voor slagwerkers is het ontzettend belangrijk gereedschap in hun instrument. Ze geven er veel geld aan uit. Haye Jellema, mijn broer, is professioneel drummer. Hij kocht voor 900 dollar een tweedehands ‘Spizzichino’-bekken. Een ongelooflijk bedrag, vond ik. Haye stelde voor Roberto Spizzichino in Italië op te zoeken, de enige op de wereld die bekkens maakt met de hand – voor zover bekend. Gepubliceerd in januari 2010. Meer >>