“Ik moet eerlijk zeggen: die jagers, die hebben het goed voor elkaar.”

Zaterdagavond ben ik op een semi-extravagant retrodiscofeest (tsja) in de hoofdstad, en stomtoevallig tref ik een jongedame die mijn naam ergens van kent. Ze heeft mijn reportage over de jagende vrouwen bij RadioEénVandaag in de voorgaande week gehoord.

Ze blijkt iets met communicatie en PR te doen bij de Partij voor de Dieren.

“De meeste partijen die we tegenover ons krijgen, die kunnen we goed aan. Maar de jagers, dat zijn slimme, hoog opgeleide en mediagenieke types. Daar winnen we het niet van,” zegt het communicatiemeisje.

Ze vertelt met een importbiertje in haar hand dat ze een kater heeft. Ik zeg dat ik boerenzoon ben en dat de Partij voor de Dieren niet mijn favoriet is. Ik vind het handige mediaspelers, die gemakkelijk scoren bij groepen die hun PR minder goed voor elkaar hebben. Zoals boeren.

“Bij de boeren heb ik wel eens medelijden. Die vent in Zembla laatst, dat was gewoon een lomperik.”

Dat vind ik niet. Maar ik begrijp die perceptie heel goed.

Van Dorp, de geïnterviewde boer uit Hazerswoude in Zembla, heeft laten zien wat er op een modern boerenbedrijf gebeurt. De aanleiding voor het tweedelige verslag (vanavond deel II) is dat het melkquotum onlangs is afgeschaft. De reportage buigt echter totaal af naar een Dierenlobbyverhaal.

De meest ‘dramatische’ scene’s in Zembla betreft het onthoornen van kalfjes, het scheiden van een pasgeboren kalf van de moeder en een wat mager aandoende koe die een hoge productie heeft. Als je een beetje ingevoerd bent – en dat ben ik – dan weet je dat dit helemaal geen dramatische zaken zijn. Dat kan je een kind uitleggen. Dat doet Zembla niet.

Bovendien zijn dat toevallig precies dingen die al vijftig jaar op boerenbedrijven gebeuren, en geen noviteiten zijn in verband met het afschaffen van het melkquotum. Waarom zit dat in de Zembla-reportage?

Juist. Omdat het dient als ‘bewijs’ dat de afschaffing van het melkquotum zorgt voor verslechterd dierenwelzijn in de melkveehouderij: afschaffing quotum -> schaalvergroting boerenbedrijven -> hogere melkproductie -> koeien zijn slechter af.

Precies, maar dan ook exact, het verhaaltje dat de Dierenlobby al jaren verkoopt. Of het waar is? Ik denk van niet.

Maar Van Dorp wilde het eerlijke verhaal van een moderne melkveehouderij laten zien. Het is boer eigen: kom maar, ik laat het je zien. Sterker nog: ik heb zelf zulke excursies wel ondernomen naar het bedrijf van mijn zus en zwager. En dan zit er geen editor tussen met zijn rijtje van de Dierenlobby die selectief laat zien wat er gebeurt.

Nu wel. Ik neem dat Zembla best wel kwalijk: samen met de Dierenlobby iemand aanvallen die openheid van zaken geeft.

Daar heeft de Dierenlobby geen last van. De reclamefilmpjes van Friesland Campina worden gekraakt, terwijl de reclamefilmpjes van de Dierenlobby onbesproken blijven.

Het gaat me aan het hart, maar de boeren kunnen maar beter een voorbeeld nemen aan de jagers en de producenten van bijvoorbeeld cola: vertel nooit het hele verhaal, wees selectief eerlijk en geef nimmer een kijkje in de keuken.

Unilever, Sara Lee en Coca Cola geven nooit een kijkje in de keuken. Dat schijnen we allemaal heel normaal te vinden, Zembla incluis.

Goed gedaan, communicatiemeisjes… De boeren moeten in de leer bij de jagers.

Pieter van der Wielen heeft de Zilveren Reissmicrofoon gewonnen. Van der Wielen kreeg de prijs voor voor zijn interviews in het Radio 1-nachtprogramma Nooit Meer Slapen. Radiofreak.nl

Omke Klaas Jellema is twee dagen geleden overleden. Een dierbare oom en een markante man die een bijzonder leven heeft geleid. Fries en man van de wereld, boerenzoon en ingenieur, gelovig en wichelroedeloper, ondeugend en warm.

Klaas Jellema was de oudste zoon van pake Botte, die boer was in de buurt van Sneek. Klaas ging niet op de boerderij werken, maar ging studeren, aan de Technische Universiteit in Delft.

Vervangende dienstplicht bracht ir. Klaas Jellema op het spoor van het ontwikkelingswerk, waar hij vijfendertig jaar van zijn leven aan besteedde. Hij werkte in Zambia, Malawi, Zimbabwe, Rwanda, Uganda, Sudan en Angola.

Zijn kinderen zijn in Afrika geboren, waaronder mijn neef, vriend, naam- en stadsgenoot Botte Jellema.

In de jaren ’80 en ’90 kwam om de twee jaar het hele gezin over naar Nederland. Ze bezochten familie en vrienden, en logeerden dan in de zomer in een oude stacaravan – het ‘wielenhuisje’ – op het erf van de boerderij van mijn ouders.

Het waren heerlijke zomers en ik keek er altijd naar uit om de familie weer te zien; de kinderen speelden allemaal instrumenten en vonden het fantastisch om op de boerderij te zijn. Moeder Marion als rustgevende rots in de branding en vader Klaas als vat vol verhalen, plagerijtjes, wijsheden en stiekem ook wat kattekwaad.

Voor mij, iemand die een beschermde opvoeding genoot op het Friese platteland, waren de verhalen van Klaas en zijn familie exotisch. Ik heb hem altijd gezien als een onwaarschijnlijke avonturier. En als iemand die altijd kritische vragen stelde, iemand met een groot rechtvaardigheidsgevoel.

Van het werk van Klaas en Marion werden we op de hoogte gehouden met rondzendbrieven, en af en toe een cassettebandje. Verhalen over met jeeps de jungle in trekken, over apen en bananenbomen in de tuin, over hulporganisaties; ik begreep daar toentertijd weinig van, maar de wichelroede zal ik niet vergeten.

In de genoemde Afrikaanse landen wist hij daarmee water te vinden, om er putten te slaan. In dat droge Afrika, dat ik van het journaal kende, vond mijn omke Klaas water! Magisch.

Klaas werkte ook in oorlogsgebieden. Ik hoorde de laatste jaren de verhalen met name van zijn zoon Botte. Het was een paar keer flink gevaarlijk. Dat heeft hij overleefd.

Maar toen hij na zijn pensionering weer in Friesland ging wonen, ging het niet goed.

Verschillende gemene ziektes sloopten langzaam zijn lichaam en geest. Ik zag hem nog slechts enkele keren, en soms belde hij me op. Door de medicatie en de ziekte lukte het niet altijd om een gesprek te voeren. Maar altijd was er nog die vonk, ergens, soms heel ver weg, maar toch.

Klaas en Marion werden in 2006 in hun gemeente Opsterland gehuldigd met een lintje: Lid in de Orde van Oranje Nassau. Klaas heeft over de hele wereld vrienden.

Zijn dochter Pleuntje schrijft op facebook: ‘He embraced all God’s people from every walk of life and his faith could be seen in a stubborn, passionate commitment to justice in every aspect of his life.’

Het is verdrietig dat hij niet in gezondheid ouder mocht worden. Ik bewaar bijzondere herinneringen aan Klaas Jellema. Ik heb altijd graag over hem verteld, en dat zal ik blijven doen.

Mijn tweede naam is Klaas, en ik ben trots op de man naar wie ik ben vernoemd.

Rêst sacht, leave omke.

Tweeëneenhalf jaar geleden zocht ik Joris Luyendijk op in Londen. Vandaag komt het boek uit waar hij toen al aan werkte: ‘Dit kan niet waar zijn’.

Twee uur lang praatte ik met hem over de fascinerende wereld van het geld, over journalistiek en over buitenzwemmen in hartje winter.