galm

Als kind gil je wanneer je door een tunnel fietst, omdat dat zo lekker galmt. Reflecties van geluid zijn voor ons heel belangrijk; we oriënteren ons er mee en het maakt muziek mooi. Het is een belangrijk onderdeel van geluidsproducties. convolutiegalm Arjen van der Schoot uit Utrecht is een van de eigenaren van het bedrijf AudioEase. Hij zet bestaande galmen, zoals die van Het Concertgebouw, in zijn software, Altiverb. Dat wordt over de hele wereld in de grote geluidsstudio’s gebruikt. Het vastleggen van bestaande akoestiek heet convolutiegalm. Hij legt op de site van AudioEase zelf uit hoe het werkt, in een (Engelstalig) filmpje. In mijn documentaire zegt hij er het volgende over: “Eigenlijk wordt de software in alle films gebruikt die je ziet, zo’n beetje. Het is een uitzondering als een soundeditor niet Altiverb gebruikt voor het maken van galm. Zo nu en dan word ik er op gewezen als er iets speciaals mee wordt gedaan. Dat was bijvoorbeeld onlangs in The Dark Knight, de Batman-film. Daarin zit het karakter The Joker en die klinkt de hele tijd door televisies. Dat is ook een bijzondere akoestiek eigenlijk, zo’n televisiespeaker in een televisiekast. En het klinkt in ieder geval behoorlijk anders dan als zo iemand daadwerkelijk in de kamer staat. Nou, om dat verschil te maken hebben ze ook onze software gebruikt.” Frank Zappa Arjen heeft vele mooie en bizarre galmen al vastgelegd. Afgelopen winter reisde hij naar Los Angeles, om daar de galm uit de studio van Frank Zappa te vangen. Zappa had bij zijn studio een zogenaamde galmkamer gemaakt. Dat is een holle ruimte, waarin een speaker en een microfoon staat. Als je door de speaker geluid laat klinken, krijg je op de microfoon je geluid terug met de galm van die ruimte. Arjan heeft de galm van Zappa’s studio nu in zijn software. En daarmee kan je je geluid een ‘Zappa-sausje’ geven, zoals hij zegt. In de documentaire hoor je hoe Arjan Dweezil Zappa bezoekt voor het vastleggen van de galm. iets terug geeft Ook hoor je wat er nou zo mooi is aan het fenomeen galm; dat wordt prachtig verteld door topcellist Doris Hochscheid. Hochscheid speelt in vele zalen over de hele wereld, en vertelt dat het voor haar erg fijn is als een zaal ‘iets terug geeft’. En je hoort Peter Flamman over hoe hij convolutiegalm toepast bij zijn werk als geluidsontwerper bij films. Flamman maakt geluid bij film en televisie, waaronder Vuurzee en De Tweeling. museum van akoestiek Ten slotte vertelt Arjen dat hij met zijn software in staat is om akoestieken te bewaren. In zeker zin heeft convolutie-galm dus ook een museale functie. Hij is in staat om de akoestische vingerafdruk van een zaal te maken en op te slaan. Dat kent zijn beperkingen, want je bewaart alleen de vingerafdruk met een bepaalde microfoon- en speakeropstelling. Maar toch. Hij heeft de galm van de vermaarde Todd-AO Scoring Stage in Los Angeles vastgelegd. Hierin is de muziek van heel veel films opgenomen, zoals van Rawhide, Braveheart, American Beauty, en heel veel Disney-films. Eigenaar CBS heeft deze zaal gesloten en het is nu een bouwput. Maar met de software van Arjen kan je toch nieuwe muziek laten klinken alsof het nog in die zaal is gespeeld. terugluisteren De documentaire maakte ik voor VPRO De Avonden. Hij is uitgezonden op vrijdag 24 april 2009 op Radio 6, om 21:00 uur. En op internet is het terug te luisteren. vorm Er is nog iets aardigs over de vorm van de documentaire te zeggen. Je hoort geen vragen en geen voice-over. Sterker nog: ik zit er met geen enkel woord zelf in. Nou ja, dat is voor de liefhebbers. dankwoord Arjen van der Schoot (maker Altiverb) Doris Hochscheid (celliste) Peter Flamman (sounddesigner) Bastiaan Woltjer (trombonist) Lotje IJzermans & Wim Brands (eindredactie De Avonden) Bart Westerlaken (idee)