Categorie: algemeen

We zijn terug! Botte en Ype behandelen wat in hun leven passeerde in de afgelopen weken en de laatste dagen, zoals de Nashville-verklaring. Heel veel toffe berichten weer op de Eeuw-o-Foon, over Mathilde Santing bij de tandarts, Linda Duits en haar tanden, tips hoe er achter te komen hoe iemand heet, podcasthondjes en Bram de Wijs. In onze glazen bokaal zwemmen we onze rondjes, of je nou achteruit luistert of alfabetisch. Veel plezier in het nije jier!

Vertaalde column, zoals uitgesproken op Omrop Fryslân Radio op donderdag 10 januari

Orlando Bottenbley en Kees Postma zijn twee voorgangers uit Fryslân, die hun handtekening hebben gezet onder de Nashville-verklaring. Ze zijn in het gezelschap van zo’n tweehonderd Nederlandse collega’s, en ook van Kees van der Staaij, fractievoorzitter van de SGP in de Tweede kamer. Zijn SGP-collega uit de Eerste Kamer, Diederik van Dijk, heeft ook zijn handtekening gezet.

Het is onzeker of de SGP in Fryslân meedoet aan de statenverkiezingen op 20 maart. Maar van mij mogen ze het laten. Want de statenleden kiezen de leden van de Eerste Kamer, en dat is dus onder andere die SGP’er Diederik van Dijk.

‘Maar Botte,’ zo kun je nu denken, ‘die Nashville-verklaring is toch maar een bespottelijke prutstekst; heb het er maar niet over.’ Zeker, je hebt een heel goed punt, en ik heb mijn mond er ook over gehouden, de hele vorige week. Want toen was dit verhaal namelijk al bekend. Maar toen zei de Nederlandse initiatiefnemer, Piet de Vries, verbonden aan de Vrije Universiteit, in het Algemeen Dagblad:

‘Toen de nazi-ideologie zich opdrong, zwegen de kerken. Nu dringt de genderideologie zich op en zwijgen de kerken weer te vaak’.

En dan verandert mijn bloed in karnemelk.

Kijk, het is echt een gedrocht van een tekst, die waardeloos is vertaald. Met wat retorische trucjes, zoals de repetitie van de woorden ‘WIJ BEVESTIGEN’ en ‘WIJ ONTKENNEN’, zodat het nog wat lijkt. Scherp is de tekst wel in juridische zin. Want er staat eigenlijk niks in dat direct in strijd is met de wet. Het is vooral met veel omhaal van woorden dat iets zonde is, of dat de heere in andere bedoeling heeft en dat iets onrein is.

Er wordt bijvoorbeeld gesteld dat homo of transgender zijn een keuze is. Dat soort achterlijke gedachten slaat gezinnen uit elkaar en zorgt voor voor veel leed en psychische schade. De geest van dit document is giftig. Giftiger dan de appel die Eva uit de Hof van Eden haalde. En nee, het is geen nieuws, maar altijd als zoiets ergens weer staat, dan doet het mij pijn.

Ik ben homo. Ik ben academicus, en ik heb het geloof van mij afgeworpen. Maar dat betekent niet dat de woorden mij niet meer raken. Omdat ik wel een jongen ben geweest in een gereformeerde Friese kerk. En ik moet denken aan de jongens en meiden, en aan hen die daar geen keuze in maken, van nu, die niet precies weten wat ze aanmoeten met hun gevoelens. Gevoelens die niet stroken met wat deze mannen menen te weten. En die dan het duivelse gif van de Nashville-verklaring onder ogen krijgen.

Zonde, onrein, niet volgens de bedoelingen van het opperwezen, en alle veroordelingen van de medemensen – hoe ga je dan denken over jezelf, als jonge vent of meid en wat daar tussen zit. En oh nee, ze zijn niet zielig. Ze hoeven niet te worden gered. Ze zijn sterk als iedereen. Zolang de mannenbroeders ze niet psychisch mishandelen.

Waar bemoeien mannen als Bottenbley en Postma, en Van der Staaij, en, straks mogelijk mede in Friese opdracht, Van Dijk zich in vredesnaam mee? Heb uw naasten lief, oh ja, ik ben echt niet vergeten wat Jezus heeft gezegd! Niet: ‘heb gelijkgestemden lief, desnoods ten koste van anderen, in een poging om in de hemel te komen’. En daarmee een vijandige wereld scheppend voor iedereen die wel vragen durft te stellen; een wereld waarin het eeuwig een kwestie is of de naaste je liefheeft of je ‘ONTKENT’. Of erger.

Wie denken de Nashville-mannen, oh ja, weer eens allemaal mannen, in vredesnaam we niet helemaal dat ze zijn, om zich te bemoeien met gevoelens van liefde in een document dat bol staat van de zuivere haat. Haat voor homo’s, transgenders, en voor mensen die niet in het vakje man of vrouw passen. Het is geen rocket science dat sommigen gewoon niet man of vrouw zijn, dat sommigen niet hetero zijn; het is biologie, natuur, je weet wel, dat wat jullie god zogenaamd gemaakt heeft. Dat deze mannen dit niet met hun domme kop kunnen verwerken, en leven met Middeleeuwse dogma’s, zegt vooral heel veel over hen. Bottenbley, Postma en die hele SGP, verdienen geen enkele steun van weldenkende mensen.

We hoeven geen giftige, oordelende, gezamenlijke verklaring over de zogenaamde bijbelse seksualiteit. We hoeven alleen maar nieuwsgierigheid en liefde. Dát, moeten ‘WIJ BEVESTIGEN’.

Het nummer ‘Tuyo‘ van de Braziliaanse singer-songwriter Rodrigo Amarante is de tune van de Netflix-serie Narcos. En het is geweldig goed gekozen. Narcos gaat over hoe de Amerikaanse inlichtingendiensten in de afgelopen dertig, veertig jaar huishielden in Zuid- en Midden-Amerika, en over de drugsmaffia daar en toen. Die was vreselijk wreed, nog altijd trouwens, en als je niet tegen bloed of schietgeweren kan, moet je Narcos maar niet aan zetten.

Wat een contrast vormt de toon van dit nummer, en dat is waarom ik het intro van Narcos eigenlijk nooit skip. Wat een heerlijke nieuwe wereld. Het is zo rustig, zo laidback, zo lieflijk, en je fantaseert eerder over een in de warmte van de zon sidderende stad waar siësta’s noodzaak zijn, of een palmenstrand met een volle maan boven een kabbelende oceaan, dan over drugs, afpersingen en liquidaties.

Ik moest er aan denken toen ik dinsdag het NOS Journaal zag. Daar was een item over een dronesfestival, Drone Week. En om te laten zien dat ze oh-zo bij de tijd zijn, lieten ze een drone in de studio van de NOS vliegen. Binnen vliegen met zo’n ding wordt eigenlijk altijd afgeraden, maar hé, dit is hip and happening, dus hoppa.

Astrid Kersseboom was echter niet meer te verstaan. Dat vond ik wel grappig, want al die spectaculaire luchtbeelden die we tegenwoordig in het Journaal en op YouTube zien, zijn allemaal gemonteerd zonder het onuitstaanbare jankende geluid dat deze krengen maken. Ze zetten er liever een rustgevende voice-over onder, of een lekker muziekje. Bedrog, want drones maken gewoon een ongelooflijke hoeveelheid lawaai. En dit is er nog maar één.

Vroeger, toen ik nog op de Ivige Leane woonde, hadden we op een kilometer afstand van ons huis een vliegveldje voor modelvliegtuigen. Dat was toen nog met verbrandingsmotoren, en drones vliegen tegenwoordig op accu’s, maar het blijkt dat wanneer je meerdere drones tegelijk hoort, het verdomd veel lijkt op die kutvliegtuigjes. Een paar jaar geleden was het elk weekend met mooi weer een tyfusherrie, en veel klachten uit de buurt waren het gevolg.

Goed, drones dus. Zeer opgetogen over de mogelijkheden waren zowel de organisator van het festival als de verslaggever. Ze hadden zelfs een model van een joekel van een drone die auto’s kan optillen. Dé oplossing voor het fileprobleem, werd gezegd. Ik dacht alleen maar aan de trommelvliezenverscheurende pokkeherrie die een drone van vijf meter breed zal maken.

En ik constateerde nog een probleem: iedereen die binnen vijf meter van zo’n auto staat, wordt onthoofd door de propellors. Niet teveel aan de bezwaren denken, zei de hoogleraar Luchtvaartindustrie. Negeer ook even de bezwaren die er nu al jaren zijn over het vliegtuiglawaai van Schiphol. Nee, drones, dat is echt een oplossing voor de problemen van deze tijd; hip and happening.

Misschien ontgaat mij het een en ander, maar zetten we in deze tijd onze wizzkids, onze ingenieurs en alle andere knappe koppen, en zelfs onze journalistiek wel op het goede in? De Verenigde Naties waarschuwde (in hetzelfde Journaal) voor het opwarmen van de aarde; en van alle 195 landen op de wereld weet alleen Marokko zoveel uitstoot te voorkomen dat de gemiddelde temperatuur door hen niet meer dan 1,3 graden hoger zou worden. Maar de wereldkaart staat vol met rode vlekken, zoals Nederland, en zwarte vlekken, zoals Rusland en de VS.

Zouden al die hip and happening-types niet hun kennis kunnen inzetten om de aarde te redden? Want je kan wel drones uitvinden die voor mijn part op de kop kunnen vliegen, maar als er geen aarde meer is om op te landen, wat hebben we er dan aan? We knutselen en prutsen met onze knapste koppen aan de verkeerde zaken. We staan met z’n allen vol bewondering betoverd te kijken naar de sprankelende turbofietsverlichting met kralen en kettinkjes, die ons wordt voorgesteld voor de fiets van de toekomst, terwijl alle fietspaden aan het verzakken zijn.

Wat een heerlijke nieuwe wereld.

Column uitgesproken op 29 november 2018 op Omrop Fryslân Radio.

Volgens de Leeuwarder Courant hing er boven de snelweg bij Drachten en bij Zurich een spandoek. Fryslân is voor de rest van Nederland deze week gereduceerd tot snelwegen en een rechtbank. Op die spandoeken, twee dus, in ieder geval, volgens de Leeuwarder, stond ‘LEAVER DEA AS SLAEF’. Het gebeurde op de ochtend dat de rechtszaak begon tegen de 34 mensen die verdacht worden van het blokkeren van een snelweg.

Grote woorden. Ze staan op een grote steen bij Warns. Die steen is daar zo’n zeventig jaar geleden neergelegd, als herdenkingsplaats voor de slag bij Warns, die eigenlijk de slag bij Stavoren was, maar vooruit. Die slag was niet zo’n zeventig jaar geleden, bijvoorbeeld in de Tweede Wereldoorlog. Nee, die was halverwege de 14e eeuw. Het is toch interessant waarom niet alleen die steen daar is gekomen, maar bovendien een jaarlijkse herdenking.

Okay, kort dan even, voor het historisch besef: Fryslân leek toen niet op het Fryslân van nu. Het was een gebied van de hele kop van Noord-Nederland tot en met zo’n beetje Denemarken. Het heeft feitelijk ook weinig te maken met het Fryslân van nu; de vlag was er nog niet eens. Maar in 1345 had graaf Willem IV van Holland het plan bedacht dat hij Fryslân er wel bij wilde hebben, want: macht en geld. Hij schopte wat manschappen in een boot bij Enkhuizen en voer naar Stavoren. Niet Warns. Maar goed, het werd militair gepruts van niks, en de Friezen wonnen. Niet zozeer door tactische briljantie of oppermacht van de Friezen, maar meer door het gebrek daar aan bij de Hollanders.

Het duurde alles bij elkaar ook maar 150 jaar, en toen kregen de Hollanders de Friezen er toch onder. Die hele toestand was allang vergeten geweest, als ze in 1945 niet op het lumineuze idee waren gekomen om weer een jaarlijkse herdenking te houden. In 1945 kwam Fryslân onder een ander juk vandaan, namelijk Nazi-Duitsland, wat op zichzelf wel een redelijk indrukwekkend gebeuren was, maar nee, er moest herdacht worden hoe de Hollanders werden verslagen, 600 jaar daarvoor.

Allemachtig wat moet je veel slagen om de arm hebben bij zo’n slogan ‘Liever dood dan slaaf’. Ik bedoel: het is niet alsof de Friezen zich daar nu verder zo aan hebben gehouden. Ik denk soms wel eens dat het vooral een ‘rite de passage’ is: als je dit zonder spelfouten kan schrijven, ea ea, ae, dan moet je wel een oprechte Fries zijn, wat dat ook verder moge betekenen. Al was het maar omdat slaaf in het Fries niet met ae wordt geschreven.

Maar goed, ik begrijp het wel: nooit buigen voor een wrede machthebber, okay. Daar kan je alleen maar sympathie voor hebben. Mijn gedachten gaan dan naar Nazi-Duitsland, naar IS, naar apartheid, naar segregatie in de VS: Nelson Mandela, Malcolm X, Martin Luther King. Geweldige strijd is er geleverd door dappere mannen en vrouwen, om daar onderuit te komen. Nog altijd zijn we niet vrij van de gevolgen van discriminatie op grond van ras, zoals we zo nu en dan zelfs mogen horen uit de mond van de president van de VS.

De grote steen bij Warns wordt op z’n plek gehouden door kleine steentjes. En niet door die vreemde woorden, die nu worden gebruikt door hen die met trillende knietjes voor de rechtbank staan te stamelen dat ze het niet zo hadden bedoeld. Ik zou niet teveel bouwen op steentjes die angst en minachting voor Vrouwe Justitia combineren.

Och, wat heeft de film Twelve Years a Slave een indruk op mij gemaakt, een op waarheid gebaseerd verhaal over slaven en de dood. Zwarte mensen, in minderheid, onderdrukt, tot slaaf gemaakt, en nog altijd hebben hun verwanten last van vooroordelen, discriminatie en racisme. Niet omdat ze er om hebben gevraagd, maar omdat witte mensen menen dat ze het zich kunnen permitteren om de wil en gevoelens van zwarte mensen te negeren. Kunnen wij een grote steen zijn, wanneer we de kleinen niet zien liggen? Historisch besef: er voeren flink wat Friezen mee bij de VOC, en niet als slaaf van de Hollanders. Een grote geschiedenis. We waren er niet bij, dus het is niet van de Friezen van nu, uiteraard.

Behalve wanneer we dat er zelf bij slepen.

Dus er zijn twee mensen bezig geweest om een wit laken te beschilderen met zwarte letters, het tegenovergestelde van de kleur van de letters op de steen bij Warns. En dat hebben ze boven de snelweg gehangen. De steen bij Warns wankelt. Zijn slogan, toch al dubieus, vervaagt nog verder, wanneer hij wordt ingezet om martelaren te maken van zij die niet echt aan die kant van het verhaal staan.

Verschenen bij Omrop Fryslân Radio als gesproken column in het Fries.

Nieuws! Paulien Cornelisse is bij Botte & Ype! Niks is fout, maar toch een matinee-opname met Frysk, docenten, Eric Wiebes, Dumpert en porno kijken op je i-device. Boppedat, hoe zit het nu met L(H)(G)BT(I)'(er)s? Een bomvolle Eeuw-o-Foon, met ondermeer de vragen: what’s in it for you, hoe maakt Paulien haar eigen agenda, stuurt Ype gerechten waar helaas dan toch spekjes in zitten terug, en is Botte nog vrijgezel? Een hagelnieuwe aflevering, en… jaja, vanaf nu nog wekelijkser!

En we hebben een nieuw logo :-)

In Amsterdam hebben feministen deze week straatnamen veranderd, omdat ze vinden dat er teveel mannelijke straatnamen zijn. Zo zetten ze een ‘e’ achter Dam, wat dus ‘Dame’ werd. Dat was meer een grapje, zo zei woordvoerder Santi van den Toorn. Fan het Rokin hadden ze een heel andere naam gemaakt: Beyoncé Boulevard, en de Van Woustraat is nu de Suze Groeneweg.

Het gebeurde ook in negen andere steden, maar volgens AT5, de Amsterdamse stadszender, is 88% van de hoofdstedelijke straten vernoemd naar een man. ‘We willen bewijzen dat vrouwen het waard zijn om een straatnaam te dragen’, aldus Van den Toorn. Ophef op de sociale media, natuurlijk: hoe ze het in hun hoofd haalden, dit is vandalisme, en dit helpt de ‘vrouwenzaak’ alleen maar verder achteruit, zo is de teneur.

Santi van den Toorn, de woordvoerder, heeft zelf ook een mannelijke achternaam. ‘Den’ is de oud-Nederlandse naamval datief van mannelijk enkelvoud. De vrouwelijke vorm zou zijn: Santi van der Toorn. Maar goed.

Het waard zijn, zeker. Zo is er in Amsterdam dus bijvoorbeeld al een Suze Groenewegplantsoen. In Amstelveen is er een laan naar haar vernoemd en in Purmerend is er een Suze Groenewegstraat. Ook in Leeuwarden is er een Groeneweg, maar ik denk niet dat die vernoemd is naar Suze.

Susanna Groeneweg was een politica uit Rotterdam, die een eeuw geleden als eerste vrouw in het Nederlandse parlement kwam. Ze was ook feministe. Ik denk dat er niemand op tegen is om een straat naar zo’n vrouw te vernoemen. Ze heeft veel betekend voor vrouwen en de politiek in Nederland. Zou ik een nieuwe woonwijk aanleggen en de straatnamen willen vernoemen naar invloedrijke personen, dan is hier de naam: Suze Groeneweg.

Punt is dat Suze nu 81 jaar geleden is overleden. Maar laten we de honderd jaar sinds haar toetreding tot het parlement nemen: straten die voor die tijd zijn aangelegd konden praktisch onmogelijk naar haar worden vernoemd. Dus dat is het geval met de Dam, het Rokin en ook de Van Wou. Nu zal het niemand serieus er om te doen zijn dat bijvoorbeeld de grachten worden hernoemd (Prinsessengracht, Keizerinnengracht en de Damesgracht), maar ik vind het alsnog een absurd idee.

Dit soort acties geven me een dubbel gevoel. Het vraagt namelijk aan de ene kant wel echt wat serieuze inspanning: om blauwe bordjes met witte letters te maken, om half zes uit bed te komen – ja het moet ’s ochtends vroeg, anders wordt je niet het nieuws van de dag – en dan werkelijk met huishoudtrapjes en al het andere hang- en sluitwerk dat je nodig hebt om de handel op te hangen door de stad te fietsen, zo’n trapje uit te klappen, er op te kruipen, zo’n bordje op te hangen, én dan moet je natuurlijk ook nog iemand regelen om het allemaal te filmen of te fotograferen. Want het is 2018. Ik bedoel: voor een symbolische grap heeft het nog aardig wat voeten in aarde.

Daarna moeten alle hobbiefoeteraars er ook nog hun tijd aan spenderen op de sociale media. En dat is de andere kant, en die is nog sneuer. Want je hier werkelijk over opwinden kan niet zonder je enigszins in de materie te verdiepen. Als je boos wordt van deze actie dan raakt dit volgens mij precies z’n doel. Ik bedoel: als het je niks kan schelen, dan lach je om zo’n bericht en ga je door met wat je aan het doen was. Het zit de mannen (en vrouwen) die hier boos om worden misschien nog wel het meest dwars, dat 88% van de straten in Amsterdam vernoemd zijn naar mannen.

Ik zal echt niet de enige zijn die nu eens even heeft opgezocht wie Suze Groeneweg nu eigenlijk was. En jij weet het nu ook. Ik hoop oprecht dat er meer straten naar vrouwen worden vernoemd, zoals gemeenten het ook is gelukt om vrouwelijke medewerkers minstens evenveel te betalen als mannelijke.

Ach, straatnamen… Zoals Gerard Reve al zei: niemand weet toch meer wie Tweede van der Helst was?

Donderdag 9 augustus 2018 uitgesproken op Omrop Fryslân Radio